Wat gebeurt er als er een vliegtuig neerstort?
Wat gebeurt er als er een vliegtuig neerstort?
Samengesteld door
Andere Tijden
Vliegrampen zijn zeldzaam: gemiddeld gaat het maar bij één op de miljoen vluchten fout. Maar als het misgaat, zijn er soms veel slachtoffers te betreuren. Waar worden vliegtuigcrashes meestal door veroorzaakt? En wat leren we van vliegrampen uit het verleden?
In deze longread
- Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van vliegrampen?
- Wat gebeurt er in de eerste dagen nadat een vliegtuig is neergestort?
- Hoe gaat het verder in de nasleep van een vliegramp?
- Wat leren we van vliegrampen?
1
Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van vliegrampen?
De meeste vliegtuigcrashes worden veroorzaakt door een ongelukkige samenloop van omstandigheden. In driekwart van de gevallen spelen menselijke fouten een rol, maar ook weersomstandigheden en technische defecten kunnen meespelen. Meestal is het een wisselwerking tussen factoren: er gaat bijvoorbeeld technisch iets mis, en vervolgens reageren de piloten daar verkeerd op, waardoor het probleem verergert.
Een bekend voorbeeld is de ‘poldercrash’, waarbij in 2009 een vliegtuig van Turkish Airlines neerstort in een polder vlakbij Schiphol. Tijdens de landing mindert het vliegtuig te vroeg vaart door een defecte hoogtemeter. Op dat moment is het nog mogelijk het probleem te corrigeren, maar de piloten hebben te laat in de gaten wat er aan de hand is. Daardoor reageren ze niet adequaat en stort het vliegtuig neer. Negen inzittenden komen om het leven, onder wie de drie piloten zelf.
Start en landing
Een derde van de vliegtuigcrashes gebeurt rondom het opstijgen, en meer dan de helft gebeurt tijdens de landing. Hoog in de lucht zit je dus het veiligst, ook al zegt je gevoel misschien iets anders.
Bij de poldercrash speelden menselijke fouten een belangrijke rol, concluderen onderzoekers.
2
Wat gebeurt er in de eerste dagen nadat een vliegtuig is neergestort?
Direct na een vliegtuigcrash is er vaak chaos en paniek. Soms staan delen van het toestel in brand en is er explosiegevaar. Ook gebeurt het weleens dat een vliegtuig neerkomt in zee, of op een andere plek die voor hulpdiensten moeilijk te bereiken is. Als er overlevenden zijn, worden die zo snel en veilig mogelijk uit het vliegtuig gehaald. Maar soms is al snel duidelijk dat niemand de crash heeft overleefd.
Op 24 maart 2015 crasht een vliegtuig van Germanwings in de Franse Alpen.De plekis moeilijk te bereiken voor hulpverleners.
Als de branden zijn geblust en de rampplek is afgezet, wacht de zware taak van het identificeren van de slachtoffers en het inlichten van de nabestaanden.In Nederland is het Landelijk Team Forensische Opsporing (voorheen RIT) gespecialiseerd in identificatie. Het team wordt ook ingezet bij grote rampen met Nederlandse slachtoffers in het buitenland, zoals de vliegramp op Tenerife in 1977 en de ramp met de MH17.
Vroeger werd bij de identificatie van slachtoffers vooral gekeken naar gebit, kleding en sieraden. Tegenwoordig wordt er ook gebruik gemaakt van DNA-technieken, waardoor lichamen beter te identificeren zijn.
Tenerife
Bij de vliegramp op Tenerife in 1977 komen 583 mensen om het leven. Nederlandse onderzoekers werken dag en nacht om de slachtoffers te identificeren. Bekijk de hele uitzending.
De lichamen worden naar Nederland gebracht, waar het identificatieproces verdergaat. Bekijk de hele uitzending op NPO Start.
3
Hoe gaat het verder in de nasleep van een vliegramp?
In de weken, maanden en soms jaren na een vliegramp wordt er onderzoek gedaan naar de toedracht van het ongeluk. Dat gebeurt vooral om ervan te leren, zodat toekomstige rampen voorkomen kunnen worden.
Soms duurt het heel lang voordat duidelijk is wat de oorzaak van de ramp is, of komt er zelfs nooit duidelijkheid. Dat is bijvoorbeeld het geval als het vliegtuigwrak niet meer terug te vinden is – zoals bij vlucht MH370, die in 2014 hoogstwaarschijnlijk verdwenen is in de Indische Oceaan.
In Nederland doet de Onderzoeksraad voor Veiligheid onderzoek naar luchtvaartongevallen. Dat kan gaan om kleine vliegtuigjes, maar ook om grote vliegrampen. In sommige gevallen, zoals bij het onderzoek naar de MH17, maken de onderzoekers heel gedetailleerde 3D-reconstructies van wat er met het vliegtuig kan zijn gebeurd.
Wat is een zwarte doos?
Bij het onderzoek naar de oorzaken van een vliegramp zijn de zwarte dozen essentieel. De meeste vliegtuigen hebben er twee: op de Cockpit Voice Recorder staan de gesprekken die in de cockpit zijn gevoerd, en de Flight Data Recorder bevat technische gegevens over bijvoorbeeld hoogte en snelheid. Hoewel de naam anders doet vermoeden, is een zwarte doos fel oranje.Zo is hij na een crash makkelijker terug te vinden. Over waarom we het ding dan ‘zwarte doos’ noemen, bestaan verschillende theorieën.
In oktober 2015 presenteert de Onderzoeksraad voor Veiligheid de bevindingen in het onderzoek naar de MH17-ramp.
Wanneer er meer bekend is over de oorzaak van het ongeval, spannen nabestaanden soms rechtszaken aan tegen de vliegtuigbouwer of tegen de luchtvaartmaatschappij. Vaak krijgen overlevenden en nabestaanden een schadevergoeding. Ook kunnen de schuldigen, als die er zijn, strafrechtelijk worden vervolgd.
Veel mensen die een vliegramp zelf of van dichtbij hebben meegemaakt, kampen met psychische problemen, zoals een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Tegenwoordig is er meer aandacht voor nazorg en slachtofferhulp dan vroeger, en vinden nabestaanden steun bij elkaar in collectieve herdenkingsmomenten. Toch blijft het vaak moeilijk om de ramp een plek te geven.
SLM-ramp
In 1989 verongelukt een vliegtuig van luchtvaartmaatschappij SLM vlakbij Paramaribo. In het onderzoek naar het ongeluk komen allerlei misstanden aan het licht. Bekijk de hele uitzending.
Nabestaanden van de slachtoffers krijgen een schadevergoeding aangeboden, maar dan moeten ze afzien van verdere claims. De hele aflevering zien? Kijk op NPO Start.
4
Wat leren we van vliegrampen?
In de afgelopen decennia is de luchtvaart steeds veiliger geworden, mede doordat er lessen worden getrokken uit vliegrampen in het verleden. Vliegtuigen en luchthavens worden uitgerust met betere apparatuur, en ook op het gebied van training en communicatie worden stappen gemaakt.
Na de vliegramp op Tenerife (1977), die deels door menselijke fouten wordt veroorzaakt, komt bijvoorbeeld meer aandacht voor gelijkwaardige communicatie in de cockpit. De copiloot moet de gezagvoerder kunnen tegenspreken, is het idee, om te voorkomen dat hiërarchische verhoudingen de veiligheid in de weg zitten.
Ook de gezondheidszorg profiteert van inzichten uit de luchtvaart. Een training Crew Resource Management verkleint de kans op medische fouten.
En ook in de training van piloten komt meer aandacht voor noodsituaties. In de vliegsimulator wordt nu geoefend met specifieke gevaarlijke situaties die in het verleden tot een crash hebben geleid.
Toch gaat het nog steeds weleens mis. Nieuwe software en technologie brengen soms ook juist nieuwe problemen met zich mee – zoals het geval lijkt te zijn bij de Boeing 737 MAX, waarvan er in een paar maanden tijd twee verongelukken. En ook menselijke fouten zijn, ondanks jaren van intensieve training, nooit helemaal te voorkomen.
Vliegrampen met Nederlandse slachtoffers
27 maart 1977: Op de luchthaven van Tenerife botsen twee vliegtuigen van KLM en PanAm op elkaar. Met 583 dodelijke slachtoffers is het de grootste vliegramp uit de geschiedenis.
7 juni 1989: op het vliegveld van Paramaribo crasht een DC8 van de Surinaamse luchtvaartmaatschappij SLM. Slechts 11 van de 187 inzittenden overleven het ongeluk.
Op 4 oktober 1992 stort een Boeing 747-vrachttoestel neer op twee flatgebouwen in de Bijlmer. De 4 bemanningsleden van het vliegtuig en 39 mensen op de grond komen daarbij om het leven.
21 december 1992: Een DC10 van Martinair met 340 mensen aan boord verongelukt bij de luchthaven van het Portugese Faro. 56 van de inzittenden, onder wie veel Nederlandse vakantiegangers, overleven de ramp niet.
15 juli 1996: Een Hercules-transportvliegtuig van de Koninklijke Landmacht crasht op vliegbasis Eindhoven. Daarbij komen 34 inzittenden om het leven.
Op 25 februari 2009 stort in de buurt van Schiphol een vliegtuig van Turkish Airlines neer. Van de 135 inzittenden overleven 9 mensen de crash niet.
Op 12 mei 2010 verongelukt een passagiersvliegtuig bij de Libische hoofdstad Tripoli. Een tienjarig Nederlands jongetje overleeft als enige de crash. 103 passagiers, onder wie 61 Nederlanders, komen om.
Op 17 juli 2014 stort een vliegtuig van Malaysia Airlines neer in Oost-Oekraïne, nadat het toestel geraakt is door een luchtdoelraket. Alle 298 inzittenden komen om het leven.
In het kort
De meeste vliegtuigcrashes worden veroorzaakt door een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Vaak spelen menselijke fouten een rol, maar ook weersomstandigheden en technische defecten kunnen meespelen.
Als er bij een vliegramp overlevenden zijn, worden die zo snel en veilig mogelijk uit het vliegtuig gehaald. Daarna wacht de zware taak van het identificeren van de slachtoffers en het inlichten van de nabestaanden.
In deperiode na een vliegramp wordt er onderzoek gedaan naar de toedracht van het ongeluk. Vaak krijgen overlevenden en nabestaanden een schadevergoeding. Ook kunnen de schuldigen, als die er zijn, worden vervolgd.
De luchtvaart wordt steeds veiliger, mede doordat er lessen worden getrokken uit eerdere vliegrampen. De apparatuur in vliegtuigen wordt verbeterd en ook op het gebied van training en communicatie zijn stappen gemaakt.
En je weet het!
Anderen het laten weten?
Door Jessie van den Broek
Redacteur
Meer van Jessie
Ook interessant
om te weten
FAQs
Wat is de kans dat je neerstort in een vliegtuig? ›
Kijkend naar het ergste wat kan gebeuren - namelijk dat een vliegtuig neerstort - dan is de kans zo'n 1 op 11 miljoen dat dit je overkomt. Ter vergelijking: de kans dat je omkomt door een fataal auto-ongeluk is 1 op 6.000.
Wat gebeurt er als je neerstort? ›De meeste slachtoffers vallen doordat na de crash er vaak brand uitbreekt. Dan kan je overlijden door het vuur zelf, maar ook door verstikking door de ontstane rook. Er zijn wetenschappers die zeggen als iemand bijvoorbeeld van een gebouw afspringt dat de gene voor dat hij de grond raakt overlijd.
Waar kun je het beste zitten als een vliegtuig neerstort? ›Op basis van die data kwamen ze tot de conclusie dat mensen die vooraan in het toestel zitten 49% kans hebben om de crash te overleven. Het zijn met name de passagiers in businessclass die vooraan zitten. Zit je in het vliegtuig net voor of net achter de vleugels, dan stijgt de overlevingskans tot 56%.
Hoeveel keer per jaar stort een vliegtuig neer? ›Hoe vaak per jaar stort een vliegtuig neer? Er storten ongeveer 100 vliegtuigen per jaar neer. Dat is vergelijkbaar met 1 vliegtuig dat neerstort elke 3 of 4 dagen. Dagelijks worden er echter ongeveer 90.000 tot 100.000 vluchten uitgevoerd.
Is er ooit een vliegtuig neergestort door turbulentie? ›Turbulentie is vervelend voor passagiers maar het vliegtuig zal niet neerstorten. Het grootste gevaar is dat je een flinke smak maakt in het vliegtuig. Daarom moet je je riemen altijd om houden tijdens een turbulente vlucht."
Wat is veiliger Voorin of achterin vliegtuig? ›De veiligste plek om te zitten
Uit die analyse blijkt dat mensen die achterin het vliegtuig zitten de kleinste kans hebben dodelijk gewond te raken bij een crash. Daarna komt het gedeelte voorin en als laatste het middelste gedeelte van het vliegtuig. Hier zit je ook het dichtst bij de motoren.
Een vliegtuig heeft bij het opstijgen een grondsnelheid van ong. 360 km/u., bij het landen ong. 280 km/u. en in de lucht varieert de snelheid tussen de 800 en 1000 km/u.
Kan een vliegtuig landen op water? ›AMSTERDAM - Vliegtuigongevallen waarbij een vliegtuig noodgedwongen een landing maakt op het water komen relatief weinig voor, maar hebben vaak dodelijke slachtoffers tot gevolg. Voor inzittenden ligt de overlevingskans bij een noodlanding op water rond de 60 procent.
Hoeveel mensen overleven een vliegtuig ongeluk? ›Nou, vrees niet: de kans dat je er levend uitkomt, is alsnog heel erg groot. Het Amerikaanse Department of Transportation geeft aan dat sinds 1985 de overlevingskans op zo'n 95 procent ligt. Ondanks al die mooie cijfers kijken wij dus nog steeds heel erg op van een crash waarbij niemand is omgekomen.
Kan een vliegtuig blijven hangen in de lucht? ›Er is maar een beperkte klasse aan vliegtuigen dat kan hoveren, de zogeheten VTOL vliegtuigen. Effectief stilhangen doen vliegtuigen niet, alleen al omdat de tegenwind die ze op die hoogte ervaren niet constant is.
Wat is het veiligste vliegtuig? ›
Emirates staat volgens het Jacdec wereldwijd op de eerste plaats. Het bedrijf uit de Verenigde Arabische Emiraten was in het jaarlijkse onderzoek in 2020 ook al het veiligste. Het Jacdec stelde een top 15 samen van 's werelds veiligste luchtvaartmaatschappijen.
Kan een passagiersvliegtuig ondersteboven vliegen? ›Op zich kan een passagierstoestel wel even op de kop vliegen. In 1955 maakte Boeing-testpiloot Alvin 'Tex' Johnson bijvoorbeeld een zogenoemde barrel roll met een Dash 80, het prototype van wat later de Boeing 707 zou worden.
Wat is de gemiddelde levensduur van een vliegtuig? ›Leeftijd van een vliegtuig
Commerciële vliegtuigen zijn zo gebouwd dat ze in principe voor onbepaalde tijd meegaan. Daarom zijn ze ook zo duur. Voor maatschappijen is vliegen met vliegtuigen van 25 jaar of ouder dan ook de normaalste zaak van de wereld.
“Moderne vliegtuigen zijn uitgerust met geavanceerde radarsystemen die met andere vliegtuigen communiceren en indien nodig instructies geven aan de piloten om de afstand tussen elkaar te vergroten en zo de kans op botsingen weg te nemen.”
Is vliegangst terecht? ›Het is een normale, menselijke reactie die je niet kunt afleren. Je moet alleen leren ermee om te gaan tijdens een normale situatie als vliegen. ' Maar welke angst er ook achter schuilgaat, vliegangst is niets anders dan een buitengewone reactie van het zenuwstelsel op een relatief onschuldige gebeurtenis.
Kan een vliegtuig opstijgen met regen? ›Denk daarbij aan extreme neerslag in de vorm van regen en/of hagel. Ook start- en landingsbanen kunnen tijdelijk onbruikbaar worden door deze hoeveelheid neerslag. Vliegtuigen zijn vaak uitgerust met een eigen weerradar, zodat zij onweersbuien zoveel als mogelijk kunnen vermijden.
Hoe lang duurt turbulentie? ›Zware turbulentie komt niet vaak voor en duurt niet lang. Meestal een paar minuten. Piloten kunnen zware turbulentie zien aankomen op de weerradar.
Waar heb je de meeste kans op turbulentie? ›Als je zo min mogelijk turbulentie wil voelen, moet je in het midden van het midden gaan zitten. Aan de 'raamkant' voel je meer turbulentie dan in het midden van het gangpad. Waar je niet moet zitten, is aan de achterkant van het vliegtuig - daar voel je turbulentie sterker dan in het midden of aan de voorkant.
Waar breekt een vliegtuig het snelst? ›Middelste stoelen
De gevaarlijkste plaatsen zijn die aan het gangpad achter in het midden van de cabine: daar sterft 44 procent van de passagiers. Komt het daadwerkelijk tot een crash, dan zit je het best bij de nooduitgang: simpelweg omdat je daar het snelst naar buiten kunt.
Vermijd keuken, toiletten en gangplaats
Vermijd op een groot vliegtuig om vlakbij de toiletten en/of keuken te gaan zitten want daar is er altijd wel wat beweging en rumoer. Bovendien kun je daar gehinderd worden door passagiers die staan te wachten tot het toilet weer vrijkomt.
Is vliegen veiliger dan lopen? ›
Hoewel vliegtuigongevallen door de fysieke omstandigheden helaas meestal dodelijk zijn, ligt het aantal doden aanzienlijk lager dan bij auto's en treinen. Voetgangers, bijvoorbeeld, lopen tot tien keer meer risico in het verkeer.
Hoeveel vliegtuig ongelukken zijn er per jaar? ›Vorig jaar kwamen in totaal 178 mensen om het leven bij een vliegtuigongeluk, oftewel 1 ongeluk per 4 miljoen vluchten. Vorig jaar kwamen 178 mensen om het leven bij vliegtuigongelukken in de commerciële burgerluchtvaart. Dat is meer dan in 2021, toen zijn 81 mensen verongelukt.
Hoe veilig is het om te vliegen? ›De vraag "Hoe veilig is vliegen?" kan daarom als volgt worden beantwoord: Reizen per bus en trein is het veiligst, op de voet gevolgd door reizen per vliegtuig. Het is een feit: statistisch gezien is de kans op een ongeval in een vliegtuig ongeveer 1 op 188.364 (2019) en is dus veel kleiner dan in een auto.
Is er ooit een vliegtuig van Ryanair neergestort? ›EINDHOVEN - Een vliegtuig van Ryanair heeft zondagmiddag tijdens de landing op Eindhoven Airport een klapband gekregen. De Boeing 737, met aan boord 180 passagiers, kon onder begeleiding van de brandweer op eigen kracht naar de terminal taxiën.
Welke vliegtuigmaatschappij heeft de meeste crashes? ›Uit het overzicht op de website blijkt de regionale Thaise carrier Nok Air de onveiligste airline van dit moment te zijn. Op de voet gevolgd door Nepal Air. Ook deze luchtvaartmaatschappij scoort slechts 1 ster, die de airline verdient omdat de toestellen boven de VS mogen vliegen.
Welke vliegtuigmaatschappij meeste ongelukken? ›- Aeroflot (Rusland) - 0 sterren.
- UTair (Rusland) - 0 sterren.
- Rossiya (Rusland) - 0 sterren.
- Ural Airlines (Rusland) - 0 sterren.
- Nordavia (Rusland) - 0 sterren.
- Pobeda (Rusland) - 0 sterren.
- Pakistan International Airlines (Pakistan) - 1 ster.
- Air Algerie (Algerije) - 1 ster.
Omgerekend stoot je per persoon tijdens een retourvlucht 4,8 ton CO2 uit. Volgens de Climate Neutral Group moet je 240 bomen planten om dit te compenseren. Per persoon! Als je nagaat dat er gemiddeld 500 passagiers in een vliegtuig zitten, betekent dit 120.000 bomen per retourvlucht.
Wat is het veiligste vervoermiddel ter wereld? ›De trein en het vliegtuig zijn de veiligste vervoerswijzen. Voor het onderzoek heeft SWOV de beschikbare ongevallendata geanalyseerd van de vier transportwijzen in zeven Europese landen.
Wat is de snelheid van een opstijgend vliegtuig? ›Een vliegtuig heeft bij het opstijgen een grondsnelheid van ong. 360 km/u., bij het landen ong. 280 km/u. en in de lucht varieert de snelheid tussen de 800 en 1000 km/u.
Wat gebeurd er als de motor van een vliegtuig uitvalt? ›Als de beide motoren van het vliegtuig uitvallen, dan hoeft dit niet verkeerd af te lopen. Als het vliegtuig al voldoende hoogte heeft, verandert het toestel in een zweefvliegtuig. Het vliegtuig zal langzaam hoogte verliezen, maar dit wordt gecompenseerd door de meters die voorwaarts gemaakt worden.